Sąd Apelacyjny w Białymstoku, po ponownym rozpoznaniu sprawy dotyczącej mężczyzn narodowości czeczeńskiej oskarżonych m.in. o finansowanie Państwa Islamskiego, z uwagi na brak dostatecznych dowodów, uniewinnił ich od popełnienia zarzucanych czynów (sygn. akt II AKa 147/20)
Sędzia sprawozdawca podkreśliła, że przedmiotowa sprawa jest na swój sposób sprawą wyjątkową. Niezależnie od zawiłości natury prawnej i faktycznej sądowi przyszło zmierzyć się ze szczególną materią jaką jest ocena sytuacji geopolitycznej na Kaukazie Północnym, sytuacji której kontekst polityczny, humanitarny oraz personalny jest wyjątkowo złożony i nie do końca jasny dla współczesnego obserwatora. Ten region świata z racji swojego położenia geopolitycznego, dążeń niepodległościowych narodów tam zamieszkujących, a wchodzących w skład Federacji Rosyjskiej, przy ścieraniu się różnych idei temu towarzyszących, w tym odwołujących się do islamu w wersji salafickiej, nakładaniu się sieci powiązań wynikających z zależności rodzinnych, klanowych jest często dla nas Europejczyków niezrozumiały. Co więcej nawet badania i analizy przeprowadzane przez osoby, w zainteresowaniu których ten region pozostaje, tak jak eksperci z Ośrodka Studiów Wschodnich, nie byli w stanie wyprowadzić jednoznacznych wniosków podkreślając, iż sytuacja na Kaukazie Północnym była w tym czasie wyjątkowo płynna i dynamiczna, a afiliacje polityczne bojowników zmienne i trudne do jednoznacznego określenia, zwłaszcza w aspekcie powołania organizacji uznanej za terrorystyczną, tj. Emiratu Kaukaskiego, wirtualnego i nie scentralizowanego tworu, a następnie Państwa Islamskiego i wzajemnych zależności i powiazań pomiędzy bojownikami prezentującymi różne poglądy. Jednocześnie eksperci podkreślali, iż przekaz z różnych źródeł jest niejednoznaczny często sprzeczny ze sobą. Informacje podawane przez strony konfliktu, w tym oficjalne strony rosyjskich resortów siłowych są trudne do weryfikacji z powodu braku wiedzy operacyjnej i działań dezinformacyjnych.
Sprawa ta wywołała też wyjątkowe zainteresowanie mediów, zwłaszcza na wcześniejszym etapie procedowania, z uwagi na jej przedmiot – finansowanie terroryzmu, co było tematem wyjątkowo nośnym, zwłaszcza w aspekcie sukcesów jakie w owym czasie, odnosiło Państwo Islamskie. Finalnie jej zakończenie następuje też w szczególnym dla naszej historii, historii Europy, momencie, a związane jest to z wojną w Ukrainie. Niewątpliwie każdy na swój sposób przeżywa tę sytuację, a wybrzmiało to również w wystąpieniu stron, to jednakże emocje te nie mogą przekładać się i nie przekładają się na niniejsze orzeczenie.
Sędzia zaakcentowała, że Sąd Okręgowy dokonał ogromu pracy aby zweryfikować dowody przedłożone przez organy ścigania i nie popełnił błędu wykluczając, aby beneficjentem pomocy udzielanej przez oskarżonych było Państwo Islamskie. Opinia biegłego, eksperta z Ośrodka Studiów Wschodnich, wydana na etapie postępowania odwoławczego w pełni potwierdziła zasadność takiego wnioskowania. Z opinii tej jednoznacznie wynika, iż beneficjentem tej pomocy w 2014 r., a tak na miesiąc maj i październik datowane są czyny zarzucane oskarżonym - mogło być zbrojne podziemie operujące w tym czasie na Kaukazie Północnym- obszarze Federacji Rosyjskiej. Jednocześnie Sąd Apelacyjny nie podzielił oceny dowodów dokonanej przez Sąd I instancji i wniosków z tej oceny wyprowadzonej, jak też wykładni przepisów prawa materialnego w aspekcie stosowania zasad prawa międzyczasowego.
Rolą Sądu pozostaje bowiem procedowanie z respektowaniem zasad rządzących procesem ze szczególnym uwzględnieniem zasady in dubio pro reo wynikającej z treści
art. 5 § 2 k.p.k., nakładającej bezwzględny obowiązek rozstrzygania na korzyść oskarżonych niedających się usunąć wątpliwości. I to właśnie wątpliwości, które pojawiły się w realiach tej spraw,y legły u podstaw wydania wyroku uniewinniającego. Wątpliwości te dotyczą :
- po pierwsze czy gromadzenie i przekazywanie pieniędzy i innego mienia ruchomego odbywało się na rzecz członków zbrojnych ugrupowań funkcjonujących w ramach struktury organizacji terrorystycznej o nazwie Emirat Kaukaski prowadzących działalność zbrojną na terenie Federacji Rosyjskiej;
- po drugie, a co jest też rzeczą najistotniejszą, czy wsparcie to miało na celu sfinansowanie przestępstw o charakterze terrorystycznym, a co finalnie winno podlegać i podlegało na obecnym etapie rozpoznania sprawy ocenie, w ramach regulacji prawnych obowiązujących w dacie inkryminowanych zdarzeń. W ocenie Sądu Apelacyjnego odmienny pogląd zaprezentowany przez Sąd Okręgowy nie zyskuje aprobaty.
Zmiana regulacji prawnych na przestrzeni lat w odniesieniu przestępstwa finansowania terroryzmu posiada istotne znaczenie z punktu widzenia interesu procesowego oskarżonych. Na datę popełnienia zarzucanych oskarżonym przestępstw obowiązywała bowiem inna niż obecnie regulacja prawna, spenalizowane było gromadzenie i przekazywanie środków pieniężnych na finansowanie przestępstw terrorystycznych, oskarżonym o tego rodzaju czyny należało udowodnić, że działali oni z zamiarem bezpośrednim kierunkowym. Dopiero w okresie późniejszym rozszerzono penalizacje strony podmiotowej i przedmiotowej tych czynów. Wobec mężczyzn oskarżonych w niniejszej sprawie należy jednak, zgodnie z obowiązującą w polskiej procedurze karnej zasadą, stosować prawo dla nich względniejsze, a występujące wątpliwości rozstrzygnąć na ich korzyść.
Wyrok jest prawomocny.