Budynek został wzniesiony w latach 1929–1933 według projektu inżyniera Kazimierza Tołłoczki jako budynek dla Sądu Okręgowego. Po zajęciu Białegostoku w 1941 r. Niemcy urządzili w nim szpital wojskowy. W 1944 roku w gmachu pojawiło się NKWD, które zajmowało go do listopada 1945 roku. W okresie PRL obiekt pełnił funkcję urzędu wojewódzkiego. W czasach stalinizmu jego podziemia były wykorzystywane jako areszt NKWD. Otwory okienne w komórkach miały tylko około 20 x 35 cm i pozostawały bez oszklenia przez większą część okresu. Niektóre cele były pozbawione jakiegokolwiek sprzętu, więźniowie spali na otwartej przestrzeni lub mieli prymitywne koje bez palet i pościeli. W budynku odbywały się przesłuchania.

W 1990 roku w gmachu utworzono Sąd Apelacyjny. Obiekt wymagał nie tylko gruntownego remontu, ale także zasadniczej adaptacji do potrzeb sądowych.
W pierwszej kolejności przygotowano sale rozpraw, odtworzono też pozagradzane i zabudowane hole. Następnie wykonano nowe pokrycie dachowe i nową elewację. Zewnętrzne prace remontowe zakończone zostały przywróceniem na górnej części frontonu godła państwowego, które wisiało tu w XX-leciu międzywojennym. Godło zrzucili Sowieci po zagarnięciu Białegostoku w 1939 roku. Wtedy też nastąpiło symboliczne zerwanie z dziedzictwem PRL i nawiązanie do lat przedwojennych. Dodatkowo ściana frontowa zyskała - wykonane z piaskowca - trzy płaskorzeźby przedstawiające słynną scenę Sądu Salomona. Nad wejściem wyryto napis: SĄD APELACYJNY.

W 1993 wewnątrz budynku odsłonięto tablicę upamiętniającą ofiary faszyzmu i komunizmu. Ufundowali ją ze składek społecznych pracownicy białostockiego sądownictwa, przy udziale członków rodzin pomordowanych.

Gmach został wpisany do rejestru zabytków pod nr rej.: A-516 z 20.05.2013.

Wejście do budynku Sądu Apelacyjnego

Dawna siedziba NKWD

Podziemia budynku

Tablica pamiątkowa

Brak załączników.

Opis zmian Data Osoba Porównaj
Artykuł został utworzony. 08 październik 2024 Bartosz Stankiewicz