W dniu 4 września 2024 r. Sąd Apelacyjny rozpoznał zażalenia Przewodniczącej Gminnej Komisji Wyborczej w Korycinie oraz Komisarza Wyborczego w Suwałkach od postanowienia Sądu Okręgowego w Białymstoku z 14 czerwca 2024 r. stwierdzającego nieważność wyboru wójta Gminy Korycin, wygaśnięcie mandatu wójta Gminy Korycin oraz nakazującego przeprowadzić drugą turę wyborów na wójta Gminy Korycin ponownie.
Sąd Apelacyjny oddalił oba zażalenia.
Z opublikowanego właśnie uzasadnienia tego orzeczenia czytamy, że Sąd Apelacyjny podzielił w całości ustalenia faktyczne Sądu I instancji i przyjął je za własne. Wynikało z nich zaś, że w pierwszej turze wyborów wójta Gminy Korycin - 7 kwietnia 2024 r. swoją kandydaturę zgłosiły trzy osoby, z których dwie, z największą liczbą głosów, zmierzyły się w drugiej turze. Głosowanie ponowne odbyło się w dniu 21 kwietnia 2024 r. z udziałem dotychczasowego wójta oraz wnioskodawczyni w niniejszej sprawie. W wyniku głosowania dotychczasowy wójt otrzymał 732 głosy, natomiast jego przeciwniczka– 731 głosów. Uprawnionych do głosowania w pierwszym głosowaniu w dniu 7 kwietnia 2024 r. było 2578, zaś w głosowaniu ponownym w dniu 21 kwietnia 2024 r. – 2601. Do pierwszej tury wyborów na Wójta Gminy Korycin wydano jedno pełnomocnictwo do głosowania, za pomocą którego pełnomocnik wyborczy zagłosowała w imieniu wyborcy w Obwodowej Komisji Wyborczej nr 4 (Świetlica Wiejska, Krukowszczyzna 19). Do drugiej tury wyborów na Wójta Gminy Korycin w okresie 11 – 12 kwietnia 2024 r. wydano 7 pełnomocnictw. W drugiej turze wykorzystano natomiast (a nie wydano, jak podawał Komisarz Wyborczy) 8 pełnomocnictw do głosowania. Oznacza to, iż jednym i tym samym pełnomocnictwem posłużono się także do głosowania w pierwszej turze wyborów. Siedmiu pełnomocników wyborczych oddało głosy w obwodowej Komisji Wyborczej nr 2 (Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Turystyki w Korycinie, ul. Knyszyńska 2a) oraz jeden pełnomocnik wyborczy (ten sam co w pierwszej turze) zagłosował ponownie w Obwodowej Komisji Wyborczej nr 4 (Świetlica Wiejska, Krukowszczyzna 19).
Mając na względzie powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, że doszło do naruszenia przepisów kodeksu wyborczego mającego wpływ na wynik przedmiotowych wyborów (art. 394 § 2 k.w.). Wskazał, że w okolicznościach niniejszej sprawy wpływ na wynik drugiej tury wyborów wójta Gminy Korycin miał fakt posłużenia się przez jednego z wyborców tym samym pełnomocnictwem w pierwszej i w drugiej turze wyborów, podczas gdy, zgodnie z art. 56 § 3a k.w., w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej oraz w wyborach wójta akt pełnomocnictwa sporządza się na pierwsze oraz ponowne głosowanie odrębnie. Sąd I instancji ocenił przy tym, że pełnomocnictwo do głosowania na wójta nie ma charakteru ogólnego i nie stanowi umocowania do głosowania w dwóch turach wyborów jednocześnie. W takiej sytuacji wyborca powinien udzielić odrębnych pełnomocnictw do pierwszej tury, a następnie do drugiej tury wyborów, jeśli taka zostanie ogłoszona.
Zdaniem Sądu Okręgowego, powyższe było o tyle istotne w sprawie, gdyż - jak wynika z zebranego materiału dowodowego - w wyniku głosowania ubiegający się o reelekcję wójt otrzymał 732 głosy, natomiast jego przeciwniczka – 731 głosów. Przy różnicy głosów między kandydatami w drugiej turze wyborów wynoszącej jeden głos, należy tę drugą turę wyborów powtórzyć i przeprowadzić ją zgodnie z prawem i Kodeksem wyborczym.
Sąd Apelacyjny odnosząc się do podniesionych w zażaleniach zarzutów, zauważył, że w sporządzony akt pełnomocnictwa został opatrzony datą wystawienia (29 marca 2024 r.) i jednoznacznie – już w nagłówku – wskazywał, że dotyczy on głosowania w dniu pierwszego głosowania. Ponadto z dokumentu aktu pełnomocnictwa wynika, iż wystawiono go w trzech egzemplarzach: pierwszy – dla wyborcy, drugi – dla pełnomocnika oraz trzeci – pozostawiono w aktach organu. Jednocześnie w ww. akcie pełnomocnictwa zawarto pouczenie, iż wyborach wójta, burmistrza, prezydenta miasta akt pełnomocnictwa do głosowania sporządzony na wniosek wniesiony przed datą pierwszego głosowania (tzw. I tura) sporządza się odrębnie na pierwsze (tzw. I tura) oraz ponowne głosownie (tzw. II tura), natomiast akt pełnomocnictwa sporządzony na wniosek wniesiony po dniu pierwszego głosowania (tzw. I tura) sporządza się na ponowne głosownie (tzw. II tura). Tożsame pouczenia zawierały: podpisany przez mocodawcę (wyborcę) wniosek o sporządzenie aktu pełnomocnictwa, a także podpisana przez pełnomocnika wyborcy zgoda na przyjęcie pełnomocnictwa.
Sąd Apelacyjny zwrócił też uwagę, że brzmienie podstawowego dla określenia sposobu udzielenia i formy pełnomocnictwa przepisu, tj. art. 56 k.w., uległo zmianie na mocy ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r., poz. 497), która weszła w życie z dniem 4 sierpnia 2023 r., a zatem obowiązywała w dacie wyborów zarządzonych na 07 i 21 kwietnia 2024 r. Ww. ustawą nowelizującą dodano do art. 56 przepis § 3a, stanowiąc, iż w wyborach m.in. wójta akt pełnomocnictwa sporządza się na pierwsze oraz ponowne głosowanie odrębnie. Z kolei art. 56 § 4 k.w., którego brzmienie nie zmieniło się, wskazuje, że akt pełnomocnictwa do głosowania po sprawdzeniu, na podstawie dostępnych urzędowo dokumentów, danych zawartych we wniosku niezwłocznie sporządza się w trzech egzemplarzach, z których po jednym otrzymują udzielający pełnomocnictwa do głosowania i pełnomocnik, a trzeci egzemplarz pozostaje w urzędzie gminy.
Według Sądu Apelacyjnego nie ulegało przy tym wątpliwości, iż aktualna treść wzoru aktu pełnomocnictwa do głosowania w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast wyraźnie rozróżnia akt pełnomocnictwa do głosowania w wyborach w dniu pierwszego głosowania i w dniu ponownego głosowania nakazując wydrukowanie odpowiedniego rodzaju wyborów. Dodatkowo omawiane wzory zwierają treść pouczeń odpowiadających pouczeniom zawartym w akcie pełnomocnictwa stanowiącym przedmiot sporu w niniejszej sprawie, m.in. że akt pełnomocnictwa do głosowania sporządzony na wniosek wniesiony przed datą pierwszego głosowania (tzw. I tura) sporządza się odrębnie na pierwsze (tzw. I tura) oraz ponowne głosownie (tzw. II tura). Nie było natomiast takiego rozróżnienia dotychczas, tj. we wzorach wniosku o sporządzenie aktu pełnomocnictwa i wzorach tego aktu określonych poprzednio obowiązującymi przepisami wykonawczymi. Formularze te bowiem zawierały pouczenie, iż w wyborach wójta, burmistrza, prezydenta miasta, akt pełnomocnictwa do głosowania sporządzony przed dniem pierwszego głosowania (tzw. I tura) uprawnia również do oddania głosu w głosowaniu ponownym (tzw. II tura), o ile zostanie ono przeprowadzone, zaś akt pełnomocnictwa do głosowania sporządzony po dniu pierwszego głosowania uprawnia wyłącznie do oddania głosu w głosowaniu ponownym (tzw. II tura), o ile zostanie przeprowadzone.
Opisane wyżej zmiany przepisów kodeksu wyborczego i przepisów wykonawczych uprawniały zatem zdaniem Sądu Apelacyjnego do oceny, iż przytaczane w uzasadnieniu zażalenia Przewodniczącej Gminnej Komisji Wyborczej i załączone do tego zażalenia interpretacje i wytyczne zawarte w pismach Państwowej Komisji Wyborczej nr ZPOW-703-1380/14 z dnia 19 listopada 2014 r. oraz nr ZPOW 603-12/15 z dnia 2 lutego 2015 r. dotyczące uprawnienia pełnomocnika legitymującego się aktem pełnomocnictwa sporządzonym przed dniem pierwszego głosowania do oddania głosu również w ewentualnym głosowaniu ponownym, obecnie zdezaktualizowały się i mają znacznie jedynie historyczne. Nie mogą więc one decydować o wykładni i zastosowaniu nowowprowadzonego przepisu art. 56 § 3a k.w.
Skoro więc pełnomocnik zagłosował w imieniu wyborcy w dniu ponownego głosowania, w tzw. II turze wyborów wójta Gminy Korycin na podstawie aktu pełnomocnictwa dotyczącego wyłącznie głosowania w dniu pierwszego głosowania (co też wyraźnie wynikało z tego aktu) oddany przez niego głos nie był ważny. Doszło do uchybienia przepisom kodeksu wyborczego dotyczącym głosowania, prowadząc do błędnego ustalenia wyników głosowania i wyniku wyborów.
Jednocześnie zdaniem Sądu Apelacyjnego bez znaczenia było, iż zamiarem i wolą wyborcy było upoważnienie pełnomocnika do oddania głosu zarówno w pierwszej, jak i w drugiej turze wyborów wójta Gminy Korycin, czego potwierdzeniem miałoby być jego oświadczenie z dnia 12 lipca 2024 r. załączone do zażalenia Przewodniczącej Gminnej Komisji Wyborczej. Decydujące jest bowiem, iż wola umocowania pełnomocnika do oddania głosu w dniu pierwszego głosowania i w głosowaniu ponownym (tj. zarówno w tzw. I., jak i w II. turze wyborów wójta) nie znalazła prawidłowego odzwierciedlenia w akcie pełnomocnictwa, którego forma i treść jest szczegółowo unormowana w ustawie i w wydanych na jej podstawie przepisach wykonawczych. Przepisy prawa wyborczego nie dają podstaw do przenoszenia na jego grunt instytucji prawa cywilnego. W odróżnieniu bowiem od kodeksu cywilnego zawierającego normy art. 103-104 k.c., ustawodawca nie umożliwił wyborcy potwierdzenia czynności dokonanej przez pełnomocnika nie mającego umocowania lub z przekroczeniem zakresu umocowania. Kodeks wyborczy nie przewiduje też odpowiednika art. 65 k.c., stąd też nie ma podstaw, aby treść oświadczenia woli zawartego w pełnomocnictwie udzielonym do głosowania w dniu pierwszego głosowania wykładać przy uwzględnieniu nieuzewnętrznionych w nim zamiarów mocodawcy, np. rozszerzająco obejmując nim głosowanie ponowne. Tym samym Sąd Apelacyjny nie podzielił zmierzających do takich wniosków argumentów obu zażaleń.
Sąd Apelacyjny nie podzielił też stanowiska skarżących, iż oddanie głosu w imieniu wyborcy nie miało wpływu na wyniki głosowania i na wynik wyborów. W tym kontekście zwrócił uwagę, że rozkład głosów w głosowaniu ponownym w dniu 21 kwietnia 2024 r. w wyborach wójta był następujący: dotychczasowy wójt otrzymał 732 głosy, natomiast wnioskodawczyni (wnosząca protest) – 731 głosów. Uzupełniając ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego Sąd Apelacyjny wskazał, że powyższe głosowanie w poszczególnych obwodach zakończyło się wynikiem: Obwodowa Komisja Wyborcza nr 1: dotychczasowy wójt – 77 głosów, wnioskodawczyni – 111 głosów; Obwodowa Komisja Wyborcza nr 2: dotychczasowy wójt – 440 głosów, wnioskodawczyni – 461 głosów; Obwodowa Komisja Wyborcza nr 3: dotychczasowy wójt – 148 głosów, wnioskodawczyni – 47 głosów; Obwodowa Komisja Wyborcza nr 4: dotychczasowy wójt – 67 głosów, wnioskodawczyni – 112 głosów. Zatem wnioskodawczyni otrzymała więcej głosów w większej liczbie obwodów głosowania niż drugi kandydat (w 3 obwodach na 4).
Sąd Apelacyjny przypomniał, że w wyborach wójta, zgodnie z art. 473 § 5 k.w., za wybranego w ponownym głosowaniu uważa się tego kandydata, który otrzymał większą liczbę ważnie oddanych głosów. W przypadku gdy obaj kandydaci w ponownym głosowaniu otrzymają tę samą liczbę głosów, za wybranego uważa się tego kandydata, który w większej liczbie obwodów głosowania otrzymał więcej głosów niż drugi kandydat. Jeżeli liczby obwodów, o których mowa w zdaniu poprzednim, byłyby równe, o wyborze wójta rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez gminną komisję wyborczą. W losowaniu mają prawo uczestniczenia obaj kandydaci lub pełnomocnicy wyborczy ich komitetów wyborczych (art. 473 § 7 k.w.).
Odnosząc powyższe zasady ustalania wyników głosowania i wyników wyborów do okoliczności niniejszej sprawy, Sąd Apelacyjny stwierdził, iż byłyby one niezmienne tylko w przypadku oddania przez pełnomocnika w imieniu wyborcy w dniu 21 kwietnia 2024 r. głosu nieważnego. W pozostałych zaś przypadkach wyniki głosowania byłyby inne i nie można ich jednoznacznie ustalić pomijając ten głos. Jeżeli bowiem pełnomocnik zagłosowała za wnioskodawczynią stosunek głosów wynosiłby: dotychczasowy wójt – 732 głosy, wnioskodawczyni – 730, zaś przy założeniu, iż pełnomocnik oddała głos za dotychczasowym wójtem, oboje kandydaci otrzymaliby tę samą liczbę głosów (po 731). Jedynie więc w pierwszym przypadku mandat uzyskałby dotychczasowy wójt, w drugim zaś – przy uwzględnieniu faktu, że wnioskodawczyni otrzymała więcej głosów w większej liczbie obwodów głosowania niż drugi kandydat – to właśnie ona byłaby uznana za wybraną na wójta Gminy Korycin.
Reasumując, Sąd Apelacyjny uznał że niezgodne z prawem dopuszczenie do oddania głosu w tzw. II turze wyborów na wójta przez pełnomocnika wyborcy wpływa zatem na ustalenie wyników głosowania i w konsekwencji może także rzutować na wynik wyborów, co wypełnia dyspozycję przepisu art. 82 § 1 pkt 2 k.w. i uzasadnia rozstrzygnięcia zawarte w zaskarżonym postanowieniu.
Orzeczenie jest prawomocne i stronom nie przysługują od niego środki zaskarżenia.