5 grudnia 2024 r. o godz. 13.30, s. II, Sąd Apelacyjny w Białymstoku rozpozna sprawę I AGa 163/23 o zapłatę w związku z nienależytym wykonaniem umowy o roboty budowlane.
Powodowie, pozostający w związku małżeńskim, w pozwie skierowanym przeciwko pozwanym, prowadzącym działalność gospodarczą, domagali się zapłaty kwoty 404.267, 54 zł jako różnicy między kwotą pobraną przez pozwanych a kwotą odpowiadającą wartości faktycznie wykonanych prac w związku z realizacją łączącej strony umowy o roboty budowlane, której przedmiotem była budowa budynku mieszkalnego jednorodzinnego na działce należącej do powodów.
Pozwani, kwestionując twierdzenia pozwu, wnosili o oddalenie powództwa w całości.
Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 18 października 2023 r. (sygn. akt V GC 158/20) uwzględnił powództwo w części, zasądzając od pozwanych na rzecz powodów solidarnie kwotę 337.223,55 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 listopada 2022 r. do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałym zakresie.
Z ustaleń Sądu Okręgowego wynikało, że w dniu 13 grudnia 2019 r. powodowie jako inwestorzy zawarli z pozwanymi prowadzącymi działalność gospodarczą (Wykonawcami) umowę o roboty budowlane. Przedmiotem tej umowy była budowa budynku mieszkalnego jednorodzinnego, określonego na stan surowy zamknięty. Za wykonanie przedmiotu umowy wykonawcy mieli otrzymać od powodów wynagrodzenie w łącznej wysokości 450.000 zł netto powiększonej o należny podatek Vat, co stanowiło kwotę za usługę wraz z materiałami do ukończenia stanu surowego zamkniętego. Zapłata wynagrodzenia miała następować etapami na podstawie wystawianych faktur, w terminie nie dłuższym niż 7 dni. Wobec faktu zamieszkiwania na stałe w Londynie, powodowie utworzyli subkonto, na które przelewali pieniądze niezbędne do realizacji inwestycji. Dostęp do subkonta udzielili wykonawcom. Łącznie pozwani pobrali z subkonta powodów na poczet realizacji inwestycji kwotę 742.738,76 zł. Ponieważ w miarę upływu czasu pozwani coraz częściej zaczęli domagać się od powodów przekazywania im coraz to większych kwot pieniężnych, informując też o potrzebie zakupu kolejnych materiałów, powodowie zażądali przedstawienia im szczegółowego wyliczenia wykonanych prac i rozliczenia przekazanych im środków pieniężnych. Pomimo zgłoszonego przez powodów żądania w tym przedmiocie, wykonawcy dostarczyli powodom tylko część faktur zakupowych. Uniemożliwili też powodom wgląd do dziennika budowy. W konsekwencji powodowie zdecydowali się zlecić prywatną inwentaryzację i wycenę robót wykonanych przez pozwanych. Z przygotowanej przez rzeczoznawcę z zakresu budownictwa opinii technicznej z dnia 2 lipca 2020 r. wynikało, że wykonawcy dopuścili się szeregu uchybień związanych z realizacją przedmiotowej inwestycji. Jednocześnie z opinii tej wynikało, że wartość prac wykonanych przez pozwanych na inwestycji na dzień sporządzenia opinii wynosiła łączną kwotę 338.471,22 zł. Z uwagi na powyższe, pismem z 30 lipca 2020 r. powodowie wezwali pozwanych do zwrotu przywłaszczonych pieniędzy. Jednocześnie powołując się na opinię wezwali wykonawców do należytego wykonania umowy o roboty budowlane z dnia 13 grudnia 2019 r. niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni od daty doręczenia wezwania, pod rygorem odstąpienia od umowy. Następnie powodowie złożyli oświadczenie o odstąpieniu od umowy o roboty budowlane z dnia 13 grudnia 2019 r. W uzasadnieniu powołali się na przepisy art. 636 § 1 w zw. z art. 656 § 1 k.c. Jednocześnie wezwali pozwanych do niezwłocznego zwrotu nadpłaconych środków pieniężnych.
Mając na względzie powyższe ustalenia Sąd Okręgowy ocenił, że powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.
Sąd ten zwrócił przede wszystkim uwagę na koincydencję ww. zdarzeń, która potwierdza w sposób nie budzący wątpliwości skuteczność złożonego przez powodów (Inwestorów) oświadczenia o odstąpieniu od umowy o roboty budowlane zawartej z pozwanymi (Wykonawcami). Zdaniem Sądu Okręgowego przyczyną odstąpienia przez powodów od umowy były nie tylko „rozliczenia pieniężne”, ale także nienależyte wykonywanie prac powierzonych wykonawcom. Zakres stwierdzonych nieprawidłowości został wykazany zarówno w opinii technicznej rzeczoznawcy, w zeznaniach powodów, jak i częściowo w opinii biegłego dopuszczonego w postępowaniu sądowym.
Sąd I instancji powołał się na art. 494 § 1 k.c., zgodnie z którym to strona odstępująca od umowy wzajemnej, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz także – na zasadach ogólnych – naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Tym samym zdaniem Sądu do roszczenia odszkodowawczego wierzyciela, który od umowy odstąpił, znajdują zastosowanie wszystkie ogólne zasady odpowiedzialności ex contractu .
Sąd Okręgowy podkreślił, że odszkodowanie należne na podstawie art. 494 § 1 w zw. z art. 471 k.c. obejmuje całą szkodę wierzyciela wynikłą z niewykonania zobowiązania, w tym również szkodę wynikłą z odstąpienia od umowy. Wskutek dokonanego odstąpienia wygasa stosunek prawny wiążący strony, a jeżeli w jakiejkolwiek części został wykonany, zanim wygasł, to występuje potrzeba dokonania rozliczeń pomiędzy stronami w celu przywrócenia stanu sprzed zawarcia umowy. Przy czym wysokość należnego świadczenia podlegającego zwrotowi powinna być określona nie w oparciu o wysokość umówionego wynagrodzenia, lecz na podstawie rzeczywistej wartości wykonanych prac. Zdaniem Sądu Okręgowego jedynym miarodajnym dowodem w tym zakresie była opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa, zasięgnięta w toku postępowania sądowego. Z ustaleń biegłego wynikało zaś w sposób transparentny i stanowczy, że wartość faktycznie wykonanych przez pozwanych prac budowlanych na rzecz powodów, stanowi łącznie kwotę 405.515,21 zł brutto. Powodowie w toku procesu udowodnili więc w sposób prawem procesowym przewidziany, że nadpłacili wynagrodzenie za roboty budowlane. Nadpłata ta stanowiła jednak kwotę niższą niż wskazana w pozwie, a konkretnie – 337.233,55 zł (742.738,76 zł – 405.515,21 zł). W konsekwencji Sąd Okręgowy w oparciu o powołane wyżej przepisy, uwzględnił powództwo obejmujące roszczenie o zwrot nadpłaconego wynagrodzenia w części, zasądzając od pozwanych na rzecz powodów solidarnie kwotę 337.223,55 zł. W pozostałym zakresie powództwo jako niezasadne, podlegało oddaleniu.
Apelację od powyższego wyroku wnieśli pozwani.