13 lutego 2025 r. o godz. 13.15, s. II, odbędzie się publikacja wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku w sprawie I ACa 2479/23 dotyczącej powództwa o zapłatę kwoty 109.372,31 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie tytułem odszkodowania za niewykonanie umowy użyczenia.
Orzekający w tej sprawie w pierwszej instancji Sąd Okręgowy w Łomży wyrokiem z dnia 25 października 2023 r. oddalił powództwo w całości. Jednocześnie obciążył powoda solidarnie kosztami procesu poniesionymi przez pozwanych.
Z ustaleń faktycznych tego Sądu wynikało, że strony procesu wiążą relacje rodzinne. Powód będący zięciem pozwanych, zawarł z nimi w dniu 19 maja 2011 r. umowę użyczenia nieruchomości obejmującej działkę ewidencyjną nr 518/7 w miejscowości S. Umowa ta została zawarta na czas oznaczony od 19 maja 2011 r. do 31 grudnia 2018 r. W związku jednak z zaciągnięciem przez powoda kredytu inwestycyjnego na budowę budynku biurowo-magazynowego na będącej przedmiotem umowy nieruchomości, strony zdecydowały się zawrzeć nową umowę użyczenia nieruchomości, w której czas użyczenia oznaczyły na okres do 31 grudnia 2028 r. Przy czym zawierając tę nową umowę strony wymieniły się jedynie jednostronnie podpisanymi egzemplarzami umowy użyczenia datowanymi na dzień 19 maja 2011 r., zawierającymi czas użyczenia do 31 grudnia 2028 r. Po zawarciu w ten sposób umowy użyczenia powodowi został udzielony kredyt na budowę budynku biurowo-magazynowego na nieruchomości. Powód wzniósł ten budynek i rozpoczął w nim prowadzenie działalności gospodarczej, w ramach której zatrudnił m.in. syna pozwanych (swego szwagra). Po upływie kilku lat, powód i syn pozwanych popadli w konflikt, w którym pozwani stanęli po stronie swojego syna. Efektem tego konfliktu było zaś zawarcie przez pozwanych ze swoim synem w dniu 27 lipca 2018 r. umowy darowizny spornej nieruchomości. W konsekwencji tej czynności prawnej syn pozwanych w dniu 1 sierpnia 2018 r. złożył powodowi oświadczenie o wypowiedzeniu umowy użyczenia ze skutkiem natychmiastowym oraz wezwał go do opróżnienia nieruchomości i uregulowania należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Tożsame oświadczenie w dniu 7 maja 2019 r. złożyli powodowi również pozwani. Następnie syn pozwanych wystąpił przeciwko powodowi do sądu z roszczeniem o zapłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości i roszczenie to zostało prawomocnie zasądzone na jego rzecz.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że powodowi nie przysługuje roszczenie wobec pozwanych o zapłatę kwoty 109.372,31 zł z tytułu odszkodowania za niewykonanie zobowiązania - umowy z dnia 19 maja 2021 r. z późniejszymi zmianami. Według Sądu I instancji skoro pozwani darowali swemu synowi tę nieruchomość, to przeniesienia własności (zbycie) przedmiotu użyczenia spowodowało, że umowa użyczenia zawarta pomiędzy powodem a pozwanymi wygasła. Ponadto syn powodów jako obdarowany nie wstąpił w stosunek użyczenia w miejsce pozwanych.
Zdaniem Sądu Okręgowego jeśli strona powodowa została wezwana przez właściciela do opróżnienia i wydania przedmiotowej nieruchomości i bezprawnie w rozumieniu k.c. (niezgodnie z obowiązującymi normami prawnymi) odmówiła opróżnienia i wydania tej nieruchomości, to skutki takiego zachowania, w realiach niniejszej sprawy, nie mogą być przerzucone na pozwanych - zbywców nieruchomości. Okoliczność natomiast, iż darowizna nieruchomości nastąpiła w trakcie trwania umowy użyczenia (umowa zawarta do 31 grudnia 2018 r.,) i w wyniku tego zdarzenia umowa wygasła, w ocenie Sądu I instancji nie może przemawiać za uwzględnieniem roszczenia powoda. To decyzja powoda dała bowiem asumpt do wytoczenia przeciwko niemu powództwa o zapłatę. Inaczej mówiąc, gdyby postąpił on zgodnie z wezwaniem, to nie doszłoby do wytoczenia powództwa i wydania wyroku, w którym zasądzono od powoda stosowną kwotę z tytułu bezumownego korzystania wraz z kosztami procesu za obie instancje.
Abstrahując od powyższego, Sąd Okręgowy uznał, że w niniejszej sprawie nie doszło do skutecznego rozwiązania umowy podpisanej przez obie strony z dnia 19.05.2011 r. i zawarcia w tym samym dniu późniejszej umowy o podobnej treści, ewentualnie do zmiany tej umowy, gdyż powód przeoczył złożyć swój podpis na nowej umowie. W wyniku więc tego przeoczenia nie została - zdaniem Sądu Okręgowego - zawarta pisemna umowa użyczenia nieruchomości na okres od 19.05.2011 r. do 31.12.2028 r., a jedynie można mówić o ustnej umowie (ewentualnie dorozumianej umowie, zamiarze, chęci stron procesu co do zmiany lub zawarcia nowej umowy o nieco innym kształcie), co z uwagi na treść § 8 umowy czyni te zdarzenie - nieważnym.
Sąd Apelacyjny rozpoznaje apelację wniesioną przez powoda, który domaga się zmiany wyroku i uwzględnienia powództwa w całości.