Sąd Apelacyjny w Białymstoku

Tytuł: Sprawa o rozwiązanie umowy dożywocia.

25 kwietnia 2025 r. o godz. 11.00, s. II, rozpoznana zostanie sprawa I ACa 1965/23 dotycząca powództwa o rozwiązanie umowy dożywocia.

W sprawie tej powódka występując z przedmiotowym powództwem przeciwko nabywcy nieruchomości twierdziła, że ten nie wywiązuje się z przyjętych na siebie zobowiązań umownych dotyczących jej dożywotniego utrzymania. Jako ewentualne sformułowała roszczenia o zamianę prawa dożywocia na dożywotnią rentę w wysokości 1.194 zł miesięcznie oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz kwoty 42.984 zł stanowiącej równowartość świadczeń objętych treścią umowy o dożywocie za okres trzech lat, poprzedzających wytoczenie powództwa w sprawie.

Pozwany negował twierdzenia pozwu i domagał się oddalenia powództwa (głównego i ewentualnego) w całości.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 9 sierpnia 2023 r. oddalił powództwo główne; zamienił część uprawnień ustanowionych w umowie dożywocia zawartej w dniu 23 sierpnia 2016 roku w Kancelarii Notarialnej w Białymstoku, przysługujących powódce od każdoczesnego właściciela obciążonej nieruchomości, polegających na zapewnieniu jej: dożywotniego utrzymania polegającego na przyjęciu jej jako domownika, dostarczenia jej wyżywienia, ubrania, mieszkania, zapewnienia jej pomocy i pielęgnacji w chorobie oraz sprawienia własnym kosztem pogrzebu odpowiadającego zwyczajom miejscowym, na odpowiadającą ich wartości dożywotnią rentę w kwocie 1.194 zł miesięcznie, płatną przez pozwanego na rzecz powódki z góry do 10 dnia każdego miesiąca, poczynając od daty uprawomocnienia się niniejszego wyroku, z ustawowymi odsetkami z tytułu opóźnienia w spełnieniu którejkolwiek z miesięcznych świadczeń; oddalił powództwo ewentualne w pozostałym zakresie; zniósł wzajemnie między stronami koszty zastępstwa procesowego oraz rozstrzygnął o kosztach sądowych.

Z ustaleń faktycznych tego Sądu wynikało, że umową dożywocia z 23 sierpnia 2016 roku zawartą w formie aktu notarialnego powódka wraz z mężem przenieśli na rzecz pozwanego własność zabudowanej nieruchomości rolnej składającej się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi 1453/1 o pow. 2,51 ha oraz 1755 o pow. 6,71 ha położonych w K, gmina C., dla których to działek Sąd Rejonowy w B. Wydział Ksiąg Wieczystych prowadził księgę wieczystą nr XYZ. W zamian pozwany zobowiązał się zapewnić powódce i jej mężowi dożywotnie utrzymanie, polegające na przyjęciu ich jako domowników, dostarczeniu im wyżywienia, ubrania, mieszkania, zapewnienia im odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie oraz sprawienia im własnym kosztem pogrzebu odpowiadającego zwyczajom miejscowym. Ponadto pozwany ustanowił na rzecz powódki i jej męża dożywotnią służebność mieszkania pozwalającą na korzystanie z całości nieruchomości oraz budynków gospodarczych. 

Sąd Okręgowy ustalił, że w chwili podpisania umowy pozwany przebywał na stałe (od 2011 r.) w Wielkiej Brytanii, o czym powódka oraz jej mąż wiedzieli i na co się godzili. Do połowy 2020 r. relacje pomiędzy stronami układały się prawidłowo. Powódka i jej mąż nie zgłaszali pozwanemu żadnych żądań w zakresie wykonywania umowy dożywocia, przy czym pozwany wyrażał chęć pomocy, udostępnił kontakt do siebie oraz swojej matki wyrażającej gotowość pomocy.

Nadto według ustaleń Sądu pozwany z własnej inicjatywy dbał o prawidłowy stan nieruchomości zamieszkiwanej przez powódkę, w tym zakresie opłacił usługę czyszczenia komina, zapewniał pomoc sąsiada w zakresie koszenia trawnika, w czasie pobytu w Polsce dokonywał koniecznych remontów w zakresie wskazanym mu przez powódkę lub jej męża. Ponadto pozwany dokonywał zakupu opału, a także zwracał powódce, na jej żądanie, kwoty wydatkowane przez nią na pokrycie kosztów związanych z jej utrzymaniem, jak również opłacał pomoc osób trzecich w zakresie czynności i potrzeb zgłaszanych mu przez powódkę. Pozwany pozostawał z powódką w stałym kontakcie telefonicznym, a także odwiedzał ją w czasie pobytów w Polsce. Pozwany proponował również powódce zamieszkanie razem z jego matką lub też w należącym do niego mieszkaniu w Białymstoku, jednakże powódka nie wyraziła na to zgody.

Sąd I instancji ustalił też, że mąż powódki zmarł 29 stycznia 2020 r., zaś obecnie powódką opiekuje się L.P., u której powódka mieszała po wymianie biodra w 2016 r.

Mając na względzie powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, iż wystąpienie przez powódkę o rozwiązanie umowy dożywocia, podyktowane było nie tyle niewłaściwym wypełnianiem obowiązków przez pozwanego, co zmianą nastawienia powódki wobec niego i chęcią darowania części nieruchomości L.P., będącej w bliskiej relacji z powódką i świadczącą jej pomoc na co dzień. W konsekwencji Sąd I instancji nie znalazł podstaw do uznania, że zaszły wyjątkowe okoliczności uzasadniające rozwiązanie umowy dożywocia pomiędzy stronami.

Jednocześnie Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że uzasadnione było roszczenie o zamianę dożywocia na rentę. Obecnie istniejący między stronami konflikt i pogorszenie się w jego wyniku ich relacji powoduje bowiem, że nie można wymagać od stron, aby zachowały dotychczasowe relacje i pozostawały w bezpośredniej styczności. W celu więc ustalenia wartości świadczeń określonych w § 5 ust. 1 umowy o dożywocie, Sąd I instancji dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, który w opinii wskazał, że wartość czynszu w stosunku miesięcznym wynosi 1.067 zł na 2 osoby, zaś wydatki na utrzymanie dwóch osób wynoszą 1.320 zł miesięcznie. Koszt wyprawienia pogrzebu wynosi 16.000 zł na 2 osoby. Zdaniem biegłego wartość świadczeń w okresie trwania dożywocia wynosi 1.194 zł miesięcznie na 1 osobę, co w skali 12 lat daje łączną wartość 265.904 zł

Sąd Okręgowy za niezasadne uznał natomiast roszczenie powódki o zasadzenie odszkodowania odpowiadającego 36 krotności renty stanowiącej równowartość świadczeń objętych umową dożywocia za okres 3 lat wstecz, uznając, iż do czasu wytoczenia powództwa pozwany prawidłowo wywiązywał się z obowiązków wynikających z umowy dożywocia, a co za tym idzie po stronie powódki nie powstała żadna szkoda, wymagająca naprawienia.

Sąd Apelacyjny rozpozna apelacje wniesione przez obie strony procesu.

Szanowni Państwo, informujemy, że zgodnie z Zarządzeniem Nr A.023.2.2025 Prezesa i Dyrektora Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 02 stycznia 2025 r. dzień 2 maja 2025 r. jest dniem wolnym od pracy w Sądzie Apelacyjnym w Białymstoku, w zamian za święto przypadające w sobotę 3 maja 2025 r. 

Tytuł: Publikacja wyroku w sprawie o ustalenie wysokości opłaty za użytkowanie wieczyste.

W dniu 30 kwietnia 2025 r. o godz. 12.30, s. V, odbędzie się publikacja wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku  w sprawie  I ACa 1504/23 dotyczącej  powództwa o ustalenie wysokości opłaty za użytkowanie wieczyste.

W sprawie tej powód (Spółka z o.o. w Warszawie) wniósł o ustalenie, iż aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, dotycząca działki o numerze ewidencyjnym Y o powierzchni 2,7710 ha, dokonana wypowiedzeniem Prezydenta Miasta Białegostoku z dnia 23.07.2014 r. jest nieuzasadniona i w konsekwencji domagał się ustalenia opłaty w jej dotychczasowej wysokości.

Pozwany Skarb Państwa Prezydent Miasta Białegostoku wniósł o oddalenie powództwa w całości i orzeczenie o kosztach zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 5 maja 2023 r. w sprawie o sygn. akt I C 250/22 ustalił wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w Białymstoku przy ulicy X, oznaczonej numerem geodezyjnym Y, o powierzchni 2,7710 ha objętej księgą wieczystą Z, za rok 2022 i lata następne – w kwocie po 447.517,89 złotych, oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz rozstrzygnął o kosztach.

Sąd Okręgowy ustalił, że powód jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowej położonej w Białymstoku przy ulicy X składającej się z działki o numerze ewidencyjnym Y o powierzchni 2,7710 ha, której właścicielem jest Skarb Państwa.  Poprzednio obowiązująca opłata za użytkowanie wieczyste wskazanego gruntu wynosiła 332.162,54 zł netto. Prezydent Miasta Białegostoku w dniu 23.07.2014 r. wypowiedział powodowi dotychczasową wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego przyjmując, że w związku z aktualizacją wartości nieruchomości, dokonaną przez rzeczoznawcę majątkowego w sporządzonym na zlecenie Prezydenta Miasta Białegostoku operacie szacunkowym, wzrosła wartość przedmiotowej nieruchomości. W konsekwencji opłatę roczną na rok 2022 i lata następne ustalono w kwocie 485.071,85 złotych. Powód zaskarżył decyzję zmieniającą, wnosząc odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białymstoku, które orzeczeniem z dnia 04.01.2022 roku oddaliło wniosek powoda o zmianę ww. decyzji pozwanego i skutkowało uznaniem ustalenia wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości na 2022 rok i lata następne w zmienionej wysokości, tj. 485.071,85 złotych za zasadne.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy odwołał się do przepisów  ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2010 r. nr 102 poz. 651 j.t. z późn. zm.), w tym art. 78 i art. 80 tej ustawy, które to określają tryb postępowania o aktualizację opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, oraz art. 67 ww. ustawy, który wskazuje sposób, w jaki sąd ustala wysokość opłaty za użytkowanie wieczyste nieruchomości (posiłkując się opinią biegłego rzeczoznawcy majątkowego w przedmiocie aktualnej wartości nieruchomości).

W związku z powyższym Sąd I instancji, ustalając wysokość opłaty rocznej za sporny grunt za rok 2022 i lata następne, oparł się na opiniach biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości M.S., który wyliczył, że łączna wartość rynkowa działki według stanu nieruchomości i cen na dzień 26.10.2021 r. wynosi kwotę 30.281.490 zł, po korekcie – 29.834.526 zł. Opinie te zdaniem Sądu Okręgowego stanowiły główny i w zasadzie jedyny środek dowodowy, znajdujący się w aktach niniejszej sprawy i podlegający ocenie.

Sąd I instancji uznał więc ww. dowód za wystraczający do wydania rozstrzygnięcia w sprawie bez potrzeby wnioskowanej przez stronę powodową oceny sporządzonej opinii przez Organizację Zawodową Rzeczoznawców Majątkowych. Tym bardziej, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze, rozpoznając wniosek użytkownika wieczystego – powoda, oparł swoje ustalenia w przedmiocie nowej wysokości opłaty rocznej o operat szacunkowy, sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego, który ustalił wartość przedmiotowej nieruchomości na kwotę wyższą niż ustalone przez ww. biegłego M. S.

Sąd Apelacyjny rozpoznaje apelację wniesioną przez pozwanego, który domaga się zmiany wyroku i oddalenia powództwa w całości.

W dniu 23 kwietnia 2025 roku o godz. 12:00 s. IV  Sąd Apelacyjny w Białymstoku zajmie się sprawą oskarżonego o znęcanie się nad matką, zniszczenie mienia i usiłowanie dokonania zabójstwa przez podpalenie. Wyrok I instancji zapadł  przed Sądem Okręgowym w Białymstoku w sprawie II K 14/24 w dniu 18 lipca 2024 roku.

Oskarżonemu zarzucono to, że:

1. w okresie od bliżej nieustalonego dnia maja 2023 roku do dnia 7 lipca 2023 roku w jednej z miejscowości w gminie Michałowo, znęcał się psychicznie nad matką w ten sposób, że wszczynał awantury domowe, w trakcie których wyzywał ją słowami wulgarnymi powszechnie uznawanymi za nieprzyzwoite i obelżywe, ośmieszał, krytykował, poniżał, ciągle niepokoił, w tym również w porze nocnej, tj. czyn z art. 207 § 1 kk
2. w dniu 7 lipca 2023 roku w jednej z miejscowości w gminie Michałowo, spowodował obrażenia ciała swojej matki i siostry oraz dokonał zniszczenia mienia w ten sposób, iż bez powodu wszczął awanturę, podczas której zadawał siostrze i matce uderzenia po całym ciele, kopał, wyrwał siostrze pęk włosów z głowy, uderzył swoją głową w okolice twarzy matkę, rzucił kamieniem w wyniku czego dokonał wybicia szyby w oknie kuchennym w domu i zniszczenia mikrofalówki, a następnie działając w zamiarze bezpośrednim pozbawienia życia oraz przewidując możliwość pozbawienia życia pozostałych osób znajdujących się w domu to jest swego małoletniego brata i niepełnosprawnej babci, wypowiadając groźby pozbawienia życia i spalenia domu oblał substancją łatwopalną siostrę, posadzkę na ganku i dywan w kuchni, po czym próbował podpalić dom wraz z wymienionymi domownikami odpalając trzymaną w ręku zapalniczkę, jednak zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na postawę pokrzywdzonych, które wypchnęły go z domu, przy czym w wyniku powyższego jedna z pokrzywdzonych doznała obrażeń ciała w postaci podbiegnięć krwawych na twarzy, zaś druga z nich podbiegnięć krwawych i zadrapań na twarzy, plecach oraz ubytku włosów na głowie o średnicy około 7 cm, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów ciała u obu pokrzywdzonych na czas poniżej dni 7 oraz spowodował szkodę w mieniu w łącznej wartości 1000 zł na szkodę jednej z pokrzywdzonych, czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 2 k.k. w zb. z art. 288 § 1 k.k.

Po przeprowadzeniu postępowania Sąd I instancji uznał oskarżonego za winnego popełnienia powyższych czynów i  skazał go odpowiednio na kary 3 miesięcy pozbawienia wolności i 8 lat pozbawienia wolności, a karę łączną określił na  8 lat i 1 miesiąc pozbawienia wolności.

Apelację w tej sprawie wniósł obrońca oskarżonego.