Sąd Apelacyjny w Białymstoku

19 grudnia 2024 roku, godz. 09:00, s. IV Sąd Apelacyjny w Białymstoku zajmie się sprawą rozboju popełnionego w warunkach multirecydywy przez mężczyznę, który wcześniej znieważał funkcjonariuszy i kierował wobec nich groźby karalne. Wyrok w I instancji wydał Sąd Okręgowy w  Suwałkach w dniu 12 sierpnia 2024 roku (sygn. akt II K 24/24).

Oskarżony został uznany za winnego tego, że w dniu 29 listopada 2023 roku w Komendzie Powiatowej Policji w Ełku oraz w trakcie przewożenia samochodem służbowym z Komendy Powiatowej Policji w Ełku do szpitala, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, znieważył funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji używając wobec nich słów powszechnie uznanych za obelżywe, a także naruszył ich nietykalność cielesną plując w twarz i na odzież wierzchnią oraz kilkukrotnie kopiąc, przy czym czynów tych dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej sześciu miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne, co wyczerpuje znamiona czynów z art. 226 § 1 kk w zb. z art. 222 § 1 kk w zw. z art. 11 §2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk. Sąd Okręgowy uznał, że czyny te zostały popełnione w ciągu przestępstw i wymierzył za nie karę 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Dodatkowo oskarżony w dniu 29 listopada 2023 roku w Komendzie Powiatowej Policji w Ełku, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, groził pozbawieniem życia funkcjonariuszom Policji i ich rodzinom, przy czym groźby te wzbudziły w zagrożonych uzasadnioną obawę, że zostaną spełnione, czym działał na szkodę funkcjonariuszy, przy czym czynów tych dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej sześciu miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne. Są to czyny kwalifikowane z art. 190 §1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk.  Także w tym wypadku Sąd Okręgowy uznał popełnienie czynów w ciągu przestępstw. Kara wymierzona za te czyny to 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Oskarżonego skazano nieprawomocnie także za to, że w nocy z 20 na 21 grudnia 2023 roku w mieszkaniu w Ełku dokonał rozboju na osobie pokrzywdzonego w ten sposób, że posługując się niebezpiecznym narzędziem w postaci noża oraz pałki teleskopowej zastosował wobec pokrzywdzonego przemoc w postaci uderzenia go dwukrotnie wyżej wymienioną pałką w lewe kolano w wyniku czego pokrzywdzony upadł na podłogę, a kolejno oskarżony uderzył pokrzywdzonego w plecy oraz łokieć, powodując u pokrzywdzonego stłuczenie kolana oraz rany tłuczonej w obrębie tylnej powierzchni stawu łokciowego prawego z obrzękiem tkanek miękkich, stanowiącej naruszenie czynności narządu ciała na czas nie przekraczający siedmiu dni, po czym usiadł na pokrzywdzonym i przykładając mu nóż do gardła zażądał pieniędzy, a następnie zabrał w celu przywłaszczenia pieniądze oraz ustalone przedmioty, czym spowodował straty w łącznej wysokości 1780 zł na szkodę pokrzywdzonego, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej roku kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne. Czyn popełniony w takich warunkach określa się mianem „multirecydywy”. Został on zakwalifikowany z art. 280 § 2 kk w zb. z art. 157 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 2 kk, a Sąd Okręgowy wymierzył za to karę 4 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Nadto oskarżony w dniu 20 grudnia 2023 roku w Ełku, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, odpłatnie udzielił wskazanemu powyżej pokrzywdzonemu substancji psychotropowej w postaci mefedronu, co stanowi czyn z art. 59 § 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Za to oskarżony został skazany na karę roku pozbawienia wolności.

Następnie w dniu 28 grudnia 2023 roku za pośrednictwem telefonu, ze skutkiem w Ełku, oskarżony żądał od tego samego pokrzywdzonego korzyści majątkowej w kwocie 800 zł w zamian za zwrot skradzionych przez siebie w nocy z 20 na 21 grudnia 2023 roku rzeczy o łącznej wartości 1580 zł, czym działał na szkodę pokrzywdzonego, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu pięciu lat po odbyciu co najmniej sześciu miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne. Wypełnia to znamiona czynu z art. 286 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk i Sąd Okręgowy wymierzył za to przestępstwo karę 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Warto wskazać, że w art. 286 § 2 kk usankcjonowano nieznany wcześniej (przed wprowadzeniem Kodeksu Karnego z 1997 roku) typ przestępstwa polegający na wymuszeniu korzyści w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy. Uznano to za konieczne z uwagi na nowe zjawisko przestępcze, dotyczące przede wszystkim wymuszania korzyści majątkowych (okupu) za zwrot zabranych rzeczy.

W dalszej kolejności oskarżony w dniu 21 stycznia 2024 roku za pośrednictwem telefonu, ze skutkiem w Ełku, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, grożąc zamachem na życie i zdrowie tego samego pokrzywdzonego, tj. poderżnięciem mu gardła, usiłował doprowadzić pokrzywdzonego do rozporządzenia własnym mieniem w postaci pieniędzy w kwocie 800 zł, żądając w/w kwoty w zamian za zwrot skradzionych przez siebie w nocy z 20 na 21 grudnia 2023 roku rzeczy należących do pokrzywdzonego, lecz zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na postawę pokrzywdzonego, czym działał na szkodę pokrzywdzonego, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej roku kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne. Tak opisane usiłowanie popełnienia wymuszenia rozbójniczego zakwalifikowano z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 282 kk w zw. z art. 64 § 2 kk i wymierzono karę roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy w Suwałkach orzekł karę łączną 6 lat pozbawienia wolności oraz obowiązki naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia.

Apelację od zapadłego wyroku wniósł obrońca oskarżonego, który co do części czynów wniósł o uniewinnienie, co do części zaś o obniżenie wymiaru kary. Ewentualnie obrońca wniósł o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

26 listopada 2024 r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku wydał wyrok w sprawie I ACa 1086/22, w którym uwzględnił częściowo apelację powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku z 14 października 2022 r., sygn. akt I C 2503/22 oddalającego powództwo o zapłatę kwoty 95.000 zł i zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 47.500 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 12 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

Sąd Okręgowy ustalił, że powód – który obecnie jest osobą starszą (ma 70 lat) i schorowaną (w czerwcu 2019 r. doznał krwotoku mózgowego pod postacią niedowładu połowicznego prawostronnego), z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności do dnia 28.02.2023 r. - wraz ze swoją małżonką umową darowizny zawartą w formie aktu notarialnego zawartą w dniu 30 grudnia 2002 r. darowali swojej córce spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego w budynku wielomieszkaniowym położonym w Białymstoku, zaś pozwana darowiznę tę przyjęła. Następnie pozwana aktem notarialnym z dnia 03.03.2009 r. darowała swojej matce ww. prawo do lokalu, po czym ta aktem notarialnym z dnia 26.09.2019 r. zbyła powyższe spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego na rzecz osoby trzeciej.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynikało też, że relacje między stronami panujące w ich rodzinie od lat 80-tych XX w. nie układały się prawidłowo. Powód znęcał się psychicznie i fizycznie nad swoją rodziną, w tym pozwaną. Definitywne zerwanie jakichkolwiek więzi łączących strony nastąpiło około 2013 r., tj. po dokonaniu przez powoda fizycznej napaści na swoją żonę i oskarżeniu męża pozwanej o kradzież pieniędzy powoda. Od tego czasu powód z pozwaną nie utrzymują jakichkolwiek relacji.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Okręgowy odwołując się do treści art. 898 § 1 k.c. stwierdził, że choć między stronami postępowania istnieje długotrwały, zadawniony konflikt, ugruntowany głównie w osobowości powoda oraz nieumiejętności wypracowania porozumienia z całą swoją rodziną, w tym z pozwaną, to jednak nie sposób przyjąć, aby zachowania pozwanej wypełniało znamiona rażącej niewdzięczności. Tym bardziej że pozwana podejmowała – mimo nagannego zachowania powoda i doznania od niego licznych krzywd – podejmowała próby łagodzenia konfliktu i podtrzymywania więzi rodzinnych, o czym świadczy zapraszanie i bytność powoda na ślubie i weselu pozwanej oraz chrzcinach jej dziecka.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie może być oceniona jako niewdzięczność w stopniu rażącym wobec ojca postawa pozwanej, która nie odwiedzała go i nie udzielała mu pomocy w chorobie oraz w sprawach życia codziennego. Wprawdzie sama pozwana potwierdziła, że nie odwiedzała powoda, jednakże trzeba mieć na względzie towarzyszący temu kontekst sytuacyjny i motywy, które kierowały pozwaną.

W ocenie Sądu Okręgowego nie można też przyjąć, iż pozwana dopuściła się rażącej niewdzięczności w postaci wskazywanej przez powoda (poprzez zaniechanie udzielania mu pomocy w opiece i pomocy finansowej, wsparcia, nieodwiedzanie go w szpitalu, brak pomocy w codziennych czynnościach, pozostawieniu samemu sobie w okresie, kiedy był najbardziej niezdolny do samodzielnej egzystencji, po doznanym w czerwcu 2019 r. krwotoku mózgowym z niedowładem połowicznym prawostronnym). Sąd uznał bowiem, iż wysuwane przeciwko pozwanej zarzuty są niezasadne i nie znajdują żadnego potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym, jeśli się zauważy na wskazywane treścią odpowiedzi  na pozew przyczyny i motywy zachowania pozwanej względem jej ojca – powoda.

Z opublikowanego właśnie uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego wynika, że powyższe stanowisko Sądu Okręgowego było błędne, albowiem w świetle wykładni art. 898 § 1 k.c. prezentowanej w orzecznictwie sądowym, cechą wspólną wszystkich zaszłości, które kwalifikują postępowanie obdarowanego w kategoriach ,,rażącej niewdzięczności" jest zachowanie, które darczyńca odczuwa wysoce ujemnie i które polega na naruszeniu podstawowych obowiązków ciążących na obdarowanym względem darczyńcy (z uwzględnieniem istniejących stosunków rodzinnych) oraz jego krzywdzeniu, a ponadto nacechowane jest złą wolą obdarowanego. W tym kontekście Sąd II instancji zwrócił uwagę, że pozwana zaniechała niesienia pomocy w potrzebie w stosunku do powoda, zaniechała pomocy po udarze, który przeszedł powód i było to jej świadomym wyborem, a zachowania te należy ocenić jako rażącą niewdzięczność.

Sąd Apelacyjny nie zgodził się z oceną Sądu Okręgowego, że opisywane zachowania pozwanej stanowią tylko przejaw normalnego konfliktu życia codziennego. To nie na darczyńcy bowiem, ale na obdarowanym, spoczywa obowiązek wdzięczności. Jeśli więc w postępowaniu darczyńcy, nie sposób dopatrzeć się działań, które wykraczają poza ogólnie przyjęte normy przyzwoitości, nie da się zaaprobować oceny Sądu Okręgowego, że mamy do czynienia z typową sytuacją konfliktową i nie jest to wystarczające do wypełnienia przesłanek rażącej niewdzięczności. Sąd Apelacyjny podkreślił jednocześnie, że choć pozwana miała uzasadnione pretensje do ojca za jego wcześniejsze zachowania w stosunku do niej, jak i do matki, to jednak jej postępowanie winno się zmienić wówczas, gdy powód ciężko zachorował. Zdawała ona sobie sprawę z jego stanu zdrowia, z uwagi na fakt, że zamieszkuje blisko miejsca zamieszkania powoda i normalnym z punktu widzenia empatii do innego człowieka, a tym bardziej do ojca, byłoby podjęcie jakichkolwiek działań zmierzających do udzielenia mu pomocy. Tego ze strony pozwanej zabrakło, a jej tłumaczenia, iż powód wcześniej generował konflikty i jego sposób postępowania spowodował zerwanie więzi rodzinnych, w świetle nowych okoliczności związanych ze stanem zdrowia powoda, nie mogą być przyczyną oddalenia powództwa.

Jednakowoż Sąd Apelacyjny uznał, że okoliczności faktycznej tej sprawy nie pozwalały na uwzględnienie roszczenia powoda w całości. Oponowały bowiem temu zasady współżycia społecznego, o których mowa w art. 5 k.c. Stąd też Sąd Apelacyjny z uwagi na wysoce niewłaściwy sposób zachowania powoda w stosunku do pozwanej, we wcześniejszym okresie, sprzed jego choroby zastosował przepis art. 5 k.c. i obniżył dochodzoną kwotę 95.000 zł o 50%, zasądzając od pozwanej na rzecz powoda kwotę 47.500 zł.

Wyrok jest prawomocny. Stronom nie przysługuje od niego skarga kasacyjna.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 5 grudnia 2024 r. w sprawie  o sygn. akt I AGa 163/23 o zapłatę kwoty 404.267,54 zł tytułem nienależytego wykonania umowy o roboty budowlane oddalił apelację pozwanych od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 18 października 2023 r., sygn. akt V GC 158/20, który to uwzględnił częściowo powództwo co do kwoty 337.223,55 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 listopada 2022 r. do dnia zapłaty.

Z ustnych motywów wygłoszonych przez sędziego sprawozdawcę wynika, że Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia faktyczne i ocenę prawną Sądu Okręgowego. Jednocześnie nie zgodził się z zarzutami sformułowanymi w apelacji pozwanych. W szczególności nie zaaprobował zarzutu błędnej subsumpcji stanu faktycznego sprawy pod normę art. 395 k.c. w kontekście treści oświadczenia powodów o odstąpieniu od umowy łączącej strony. Jakkolwiek § 2 wzmiankowanego przepisu nakazuje do rozliczenia świadczeń stron umowy po odstąpieniu od niej uwzględnić realną wartość tych świadczeń, to zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy nie sprzeniewierzył się temu przepisowi. Posiłkując się w tej mierze opinią biegłego sądowego dokładnie skalkulował z jednej strony wartość robót wykonanych przez pozwanych i należnego im wynagrodzenia (które w opinii Sądu Apelacyjnego powinno być wynagrodzeniem umownym), a z drugiej strony wartość przejętych od powodów świadczeń pieniężnych.

Sąd Apelacyjny przypomniał, że zgodnie z rozkładem ciężaru dowodów (art. 6 k.c.) to pozwani powinni udowodnić sporną w niniejszej sprawie okoliczność, a mianowicie, zakres wykonanych przez siebie prac. Tym bardziej że prowadzą działalność gospodarczą, przez co ciążył na nich wyższy poziom należytej staranności, o jakim mowa w art. 355 k.c. Powinni więc zadbać o zabezpieczenie dowodów dokumentujących zakres wykonanych przez siebie robót. Takowych zaś w aktach sprawy nie było. Stąd też opiniujący w sprawie biegły sądowy dysponował jedynie prywatną opinią biegłego dołączoną do pozwu wraz dokumentacją zdjęciową. Wykonana przez niego opinia była jednak rzetelna i staranna, wobec czego w ocenie Sądu Apelacyjnego stanowiła wiarygodne źródło dowodowe. Wynikało z niej, że wartość widocznych robót wykonanych przez pozwanych wyniosła 405.515,21 zł. I kwota ta zdaniem Sądu odwoławczego została słusznie przyjęta przez Sąd Okręgowy jako miarodajna do wzajemnych rozliczeń stron.

Odnosząc się natomiast do kwestii wysokości uiszczonych przez powodów na rzecz pozwanych środków w wykonaniu umowy, Sąd Apelacyjny przeanalizował złożone do akt sprawy wyciągi bankowe, gdzie udokumentowano wszystkie operacje płatnicze dokonywane między stronami. Wynikało z nich zaś, że łączna kwota pobrana z subkonta powodów przeznaczonego do rozliczeń robót budowlanych znacząco przewyższa sumę 742.738,76 zł przyjętą przez Sąd Okręgowy. W konsekwencji Sąd Apelacyjny nie dostrzegł podstaw do obniżenia także tej kwoty jako sumy przejętej przez pozwanych od powodów.

Jeśli chodzi z kolei o wysokość wynagrodzenia, które winno być wypłacone pozwanym w świetle umowy, to Sąd Apelacyjny nie zaaprobował twierdzeń pozwanych, że stanowiła je kwota 620.000 zł. W tym kontekście zwrócił uwagę na treść umowy oraz aneksu do tej umowy, gdzie kwotę tę uwarunkowano spełnieniem warunku przejścia do drugiego etapu robót (tzn. stanu deweloperskiego budynku). Tymczasem w świetle akt sprawy pozwani nie dotrwali do zamknięcia pierwszego etapu robót. Co więcej, nawet nie wykonali pierwszego etapu, nie mówiąc już o robotach zmierzających do etapu deweloperskiego. W konsekwencji założenie że Sąd Okręgowy powinien rozliczać ich świadczenia na podstawie kwoty 620.000 zł, która została zagwarantowana pod warunkiem przejścia do stanu deweloperskiego (wykonania stanu deweloperskiego) było w ocenie Sądu Apelacyjnego niesłuszne. Aby bowiem ten stan był osiągnięty, należało najpierw osiągnąć stan zamknięcia robót zagwarantowanych w umowie, a ten stan nie został osiągnięty, w związku z czym zdaniem Sądu Apelacyjnego wynagrodzenie w postulowanej przez pozwanych kwocie im się nie należało.

W  tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny nie znalazł jakichkolwiek przesłanek pozwalających na korektę zaskarżonego wyroku zgodnie z twierdzeniami pozwanych i ich apelację oddalił na zasadzie art. 385 k.p.c.

Orzeczenie jest prawomocne. Pozwanym przysługuje od niego skarga kasacyjna.