W dniu 7.06.2016r., godz. 12.00, s. IV Sąd Apelacyjny w Białymstoku rozpozna sprawę dwóch mężczyzn oskarżonych o handel ludźmi (II AKa 70/16). Sprawa zawisła przed Sądem Apelacyjnym już po raz trzeci, poprzednio dwukrotnie wyroki sądu I instancji uchylano do ponownego rozpoznania.
W toku postępowania ustalono, że oskarżony Janusz F. od połowy 1995r. pracował na terenie Niemiec w gospodarstwie Markusa W. i początkowo zajmował się pracami polowymi, pilnowaniem owiec, obieraniem ziemniaków. Po kilku latach, z uwagi na zdobyte zaufanie pracodawcy i dobrą znajomość języka niemieckiego, stał się osobą odpowiedzialną za kierowanie pracą innych osób przyjeżdżających do pracy z Polski, zajmował się werbowaniem osób do pracy w gospodarstwie oraz nadzorował ich pracę. Od połowy 2008r. jego rolę przejął oskarżony Adam S.
Z zeznań pokrzywdzonych wynika, że do pracy w Niemczech najczęściej jechali po uzyskaniu informacji o takiej możliwości od bliskiej rodziny, znajomych, sąsiadów lub pracę w gospodarstwie podejmowali po zawarciu umowy w firmie Janusza F. Na miejscu zastawali bardzo złe warunki mieszkaniowe, warunki pracy również okazywały się ciężkie. Właściciel gospodarstwa oraz sprawujący nadzór nad pracownikami w gospodarstwie oskarżeni Janusz F. i Adam S. podejmowali różne działania zmuszające ludzi do pracy i pozostania na gospodarstwie, stosując przy tym metody oszukańcze oraz wykorzystując ich krytyczne położenie, wynikające z braku środków finansowych, nieznajomości języka niemieckiego, a niejednokrotnie z nieporadności.
W dniu 22.04.2011r. prokuratura wszczęła śledztwo o czyn z art. 189a § 1 k.k. Obu oskarżonym postawiono zarzut handlu ludźmi, zarzucając im, że w celu wykorzystania pracy o charakterze przymusowym w gospodarstwie rolnym, należącym do obywatela Niemiec Markusa W., wymienionych w akcie oskarżenia osób, po uprzednim wprowadzeniu ich w błąd, albo wyzyskaniu błędu co do warunków czasu pracy, przyjazdu do Niemiec, organizowali transport, przyjmowali, wykorzystywali stosunek zależności z tytułu pełnionej funkcji „brygadzisty” we wskazanym gospodarstwie, uzależniając wypłatę całości wynagrodzenia oraz możliwości powrotu do Polski od zwerbowania kolejnych osób, lub przepracowania określonego czasu pracy, a nadto używali groźby bezprawnej oraz przemocy w celu wymuszania posłuszeństwa.
Sąd Okręgowy w Suwałkach wyrokiem z dnia 4.12.2015r. uniewinnił oskarżonego Janusza F. od popełnienia zarzucanego mu czynu. Z uzasadnienia wyroku wynika, że w okresie, w jakim oskarżony ten miał się dopuścić zarzuconego mu czynu (od jesieni 2003r. do polowy 2010r.) nie obowiązywał przepis art. 189a § 1 k.k., zaś „handel ludźmi” był penalizowany w art. 253 § 1 k.k. i to ten przepis, jako względniejszy dla sprawcy, winien mieć zastosowanie. Jednakże pojęcie „handlu ludźmi” w znaczeniu art. 253 § 1 k.k. oznaczało obrót przenoszący własność człowieka jako przedmiotu, towaru, co nie pozwala na przypisanie działaniom oskarżonego tego przestępstwa.
Wobec oskarżonego Adama S. zarzut obejmuje częściowo okres obowiązywania art. 189a § 1 k.k., a jego wina w przekonaniu Sądu nie budzi wątpliwości. Dlatego też Sąd Okręgowy uznał go za winnego tego, że w okresie od 09 września 2010r. do końca grudnia 2010r. na terenie Republiki Federalnej Niemiec w miejscowości Datzingen, działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, dopuścił się handlu ludźmi w ten sposób, że wyzyskując błąd co do czasu i warunków pracy, warunków mieszkaniowych w gospodarstwie rolnym należącym do Marcusa W., wykorzystując przymusowe położenie wynikające ponadto z pobytu w obcym kraju, braku znajomości języka miejscowego oraz braku środków finansowych, nadużywając stosunku zależności z tytułu pełnionej funkcji „brygadzisty”, uzależniając wypłatę wynagrodzenia oraz możliwość powrotu do Polski od przepracowania żądanego okresu czasu pracy, przyjmował i następnie wykorzystał w pracach o charakterze przymusowym za ich zgodą 9 pokrzywdzonych, tj. popełnienia czynu z art. 189a § 1 k.k. i wymierzył mu karę 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 4 lat.
Wyrok zaskarżyli prokurator oraz obrońca Adama S.
Apelacja prokuratora zarzuca obrazę prawa materialnego, tj. art. 253 § 1 k.k. poprzez błędną interpretację pojęcia „handel ludźmi” i uznanie, że zachowanie Janusza F. oraz częściowo Adama S. nie wyczerpało dyspozycji tego przepisu. Prokurator wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy po raz kolejny do rozpoznania sądowi I instancji.
Obrońca Adama S. domaga się jego uniewinnienia.